രാമചന്ദ്രൻ കിഴക്കൂട്ടയിൽ മൂന്നു പതിറ്റാണ്ട് മുമ്പ് വരെ, എന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം നവരാത്രി പൊതുവേ സരസ്വതി പൂജയും ആയുധപൂജയും കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്ന ഒരു ഉത്സവമായിരുന്നു. അവസാനത്തെ മൂന്നുദിവസങ്ങളിൽ മാത്രം ആഘോഷത്തിന്റെ തിളക്കം സമൂഹത്തിൽ പ്രകടമായിരുന്നു. മറ്റു ദിവസങ്ങളിൽ സംഗീതാർചനകളും നൃത്തപരിപാടികളും നടന്നിരുന്നുവെങ്കിലും, അത് കുറച്ച് ഇടങ്ങളിൽ മാത്രം.
ആയുധപൂജ സമൂഹത്തിലെ എല്ലാവർക്കും ഒരുപോലെ പ്രിയപ്പെട്ട ഒരു ദിനമായിരുന്നു. കർഷകനും, കരകൗശല തൊഴിലാളിക്കും, വിദ്യാർത്ഥിക്കും, ശാസ്ത്രജ്ഞനും—ഓരോരുത്തർക്കും ഉപകരണങ്ങൾ, പുസ്തകങ്ങൾ, വാഹനങ്ങൾ, യന്ത്രങ്ങൾ, എല്ലാം ആദരിക്കപ്പെടേണ്ട കൂട്ടുകാരാണ്. ജീവിതോപാധിയായ ഉപകരണങ്ങളെ വൃത്തിയാക്കുകയും, കേടുപാടുകൾ ശരിയാക്കുകയും, നന്ദിപൂർവ്വം ആദരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന വാർഷിക ചടങ്ങ് എന്ന നിലയിലാണ് ഭാരതത്തിൽ ആയുധപൂജ വളർന്നത്.
ഞാൻ നാല് പതിറ്റാണ്ട് സേവനം ചെയ്ത ഇന്ത്യൻ ബഹിരാകാശ ഗവേഷണ സംഘടനയിൽ പോലും, അനൗദ്യോഗികമായിട്ടെങ്കിലും, വലിയ ശ്രദ്ധയോടെ ആയുധപൂജ ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നുണ്ടായിരുന്നു. വർഷം മുഴുവൻ നമ്മെ സഹായിച്ച പരീക്ഷണോപകരണങ്ങളും വാഹനങ്ങളും മെഷീനുകളും എല്ലാം ശുചീകരിച്ച്, പ്രാർത്ഥനാപൂർവ്വം ആദരിക്കുന്ന ചടങ്ങ്. ഒരു തരത്തിൽ, സാങ്കേതിക ലോകത്തിന്റെയും ആത്മീയ ലോകത്തിന്റെയും സംഗമം തന്നെയായിരുന്നു അത്.
അതേസമയം, നവരാത്രിയുടെ ആഴത്തിലുള്ള ആത്മീയ അർത്ഥം ഞാൻ ആദ്യമായി അനുഭവിച്ചത് ബാംഗ്ലൂരിലെ ആർട്ട് ഓഫ് ലിവിങ് ഇന്റർനാഷണൽ സെന്ററിൽ. അവിടെ, ശാസ്ത്രഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പറയുന്നതനുസരിച്ചുള്ള സമ്പൂർണ്ണ നവരാത്രി ആഘോഷം ആദ്യമായി കണ്ടറിഞ്ഞു. പ്രതിദിനം നടക്കുന്ന യാഗങ്ങൾ, സംഗീതം, നൃത്തം, ധ്യാനം—ഇവയുടെ സംഗമം നവരാത്രി ഒരു ആന്തരിക ശുദ്ധീകരണത്തിന്റെയും പുതുജീവനുടെയും യാത്ര ആണെന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ വഴിയായി.
ഒൻപത് ദിവസം – ഒൻപത് ഭാവങ്ങൾ
നവരാത്രി “ഒൻപത് രാത്രികൾ” എന്നർത്ഥം. ഓരോ ദിവസവും ദേവിയുടെ ഒൻപത് ഭാവങ്ങൾ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു.
പൊതുവേ, ഇവയെ മൂന്നായി തരംതിരിക്കുന്നു:
- ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ ദിവസങ്ങൾ (ആദ്യ മൂന്ന്) –
അജ്ഞാനവും ദുർബലതകളും, ഭയവും നെഗറ്റിവിറ്റികളും നീക്കാനുള്ള പ്രക്രിയ.
ആന്തരിക ശുദ്ധീകരണം. - ലക്ഷ്മിദേവിയുടെ ദിവസങ്ങൾ (അടുത്ത മൂന്ന്) –
ശുദ്ധിയെത്തിയ മനസ്സിൽ ധനം, ധർമ്മം, കരുണ, സമൃദ്ധി എല്ലാം വളരുന്നു.
ആന്തരികവും ബാഹ്യവുമായി സമ്പുഷ്ടി. - സരസ്വതിദേവിയുടെ ദിവസങ്ങൾ (അവസാന മൂന്ന്) –
ജ്ഞാനം, കല, ശാസ്ത്രം, ആത്മീയബോധം— എല്ലാം തിളങ്ങുന്ന
പ്രബുദ്ധമായ ജീവിതം.
അവസാന ദിവസമായ വിജയദശമി, ഇതിന്റെ സമാപനം:
നമ്മുടെ ഉള്ളിൽ നടന്ന ആത്മവിജയം—അജ്ഞാനത്തെയും അധർമ്മത്തെയും കീഴടക്കിയ ശേഷമുള്ള പ്രകാശത്തിന്റെ ദിനം.
ഇങ്ങനെ, ഈ ഒൻപത് ദിവസങ്ങളിലൂടെ, മനുഷ്യൻ ത്രിഗുണങ്ങൾക്കാധീനമായ അവസ്ഥയിൽ നിന്നും ക്രമേണ ഉയർന്ന്, ശുദ്ധിയിലേക്കും സമൃദ്ധിയിലേക്കും ജ്ഞാനത്തിലേക്കും കടന്നുചെല്ലുന്നു.
ലളിതാസഹസ്രനാമത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം
നവരാത്രി ദിനങ്ങളിൽ, പ്രത്യേക പ്രാധാന്യത്തോടെ പാരായണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന ഒന്നാണ് ലളിതാസഹസ്രനാമം—ദേവിയുടെ ആയിരം നാമങ്ങൾ. ഇവ ശ്രദ്ധയോടെ പാരായണം ചെയ്യുമ്പോൾ, നാമങ്ങളിലെ ആയിരം ഗുണങ്ങൾ പാരായണം ചെയ്യുന്നവരുടെ ഉള്ളിലേക്ക് ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്നു.
ഈ പാരായണത്തിന് ആത്മീയതയോടൊപ്പം പ്രായോഗിക ഗുണങ്ങളും ഉണ്ട്:
നല്ലൊരു പ്രാണായാമത്തിന്റെ അനുഭവം.
നെഗറ്റിവിറ്റികൾ മാറി, മനസ്സിൽ പോസിറ്റിവിറ്റി നിറയൽ.
ശ്വാസകോശത്തിലും ജീവശക്തിയിലും ആരോഗ്യകരമായ വ്യതിയാനം.
രോഗപ്രതിരോധശക്തി വർധിക്കൽ.
മാനസിക സമ്മർദ്ദം കുറയൽ, ഏകാഗ്രത വർധിക്കൽ.
അതിനാൽ, നവരാത്രിയിലെ ഒൻപത് ദിവസം, ശരീരത്തിനും മനസ്സിനും വിശ്രമവും പുതുജീവനവും നൽകുന്നു. കഴിഞ്ഞ ഒരു വർഷത്തെ എല്ലാ നിഷേധ വികാരങ്ങളെയും വിട്ട്, കൂടുതൽ ഊർജസ്വരതയോടെയും ജ്ഞാനത്തിന്റെ സംരക്ഷയോടെയും മുന്നേറാൻ ഇവ സഹായിക്കുന്നു.
ദേവി മഹത്മ്യത്തിന്റെ സന്ദേശം
ദേവി മാഹാത്മ്യത്തിൽ പറയുന്ന പോലെ:
“ഇവിടെയുള്ള എല്ലാത്തിന്റെയും പുറകിൽ, എല്ലാ ഭാവത്തിലുമുള്ള ഏത് ദേവിയാണോ—ആ ദേവിയെ ഞാൻ നമസ്കരിക്കുന്നു.”
ദേവിയുടെ വിവിധ രൂപങ്ങൾ നമ്മെ പഠിപ്പിക്കുന്നത്, പുറത്തുള്ള അസുരന്മാരോട് മാത്രം പോരാടുന്നതല്ല, നമ്മുടെയുള്ളിലെ നിഷേധ വികാരങ്ങളോടും ദുർബലതകളോടും പോരാടുന്നതാണ്.
ദുർഗ്ഗ – ഭയം, അസഹിഷ്ണുത, അജ്ഞാനം.
ലക്ഷ്മി – അഭാവബോധം, അസൂയ, അശാന്തി.
സരസ്വതി – അജ്ഞാനം, മോഹം, അവിവേകം.
ഈ പോരാട്ടം പുറത്ത് നടക്കുന്നില്ല; അത് ഉള്ളിൽ നടക്കുന്നു.
അവിടെ നിന്നാണ് നവരാത്രി നമ്മെ ശക്തിയുടെയും ഐശ്വര്യത്തിന്റെയും ജ്ഞാനത്തിന്റെയും വിജയത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നത്.
നവരാത്രി – അദ്വൈതത്തിലേക്കുള്ള ഒരു യാത്ര
നവരാത്രി, അവസാനമായി, നമ്മെ അദ്വൈതത്തിന്റെ തിരിച്ചറിവിലേക്ക് നയിക്കുന്നു.
നമ്മുടെ ഉള്ളിലെ ഭിന്നതകൾ— എല്ലാം ഒന്നിലേക്ക് ലയിക്കുന്നു…
നിഷേധത്തെ വിട്ട്, സത്യത്തിലേക്ക്.
ഭയത്തെ വിട്ട്, ശക്തിയിലേക്ക്.
അജ്ഞാനത്തെ വിട്ട്, ജ്ഞാനത്തിലേക്ക്.
വിഭിന്നതകളെ വിട്ട്, ഏകതയിലേക്ക്.
അതിനാൽ നവരാത്രി വെറും ഒരു ആഘോഷമോ ആചാരമോ അല്ല.
അത് ജീവിതത്തിന്റെയും ആത്മീയയാത്രയുടെയും പ്രതീകമാണ്—
ഒരു വർഷത്തിലെ ഒൻപത് ദിവസങ്ങൾ നമ്മെ ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്നത്:
“സ്വയം വൃത്തിയാക്കുക, ശുദ്ധികരിക്കുക, പുതുക്കുക, നന്ദി പറയുക, വിജയം നേടുക.”
ഇതാണ് നവരാത്രിയുടെ സന്ദേശം—ഉത്സവവും ആത്മീയപാഠവും, ഒരുമിച്ചു ചേർന്ന ഒരു സമഗ്ര ജീവിതശൈലി.
രാമചന്ദ്രൻ കിഴക്കുട്ടയിൽ
